تأثیر زمان نشاکاری و دمای پوشش گیاهی بر صفات ریختی و عملکرد دانه در رقم‌های مختلف برنج

با توجه به اهمیت صفات ریختی (مورفولوژیک)، دمای پوشش گیاهی و ارتباط آن‌ها با عملکرد دانۀ رقم‌های برنج، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1392 و 1393 در مزرعۀ پژوهشی دانشکدۀ علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سه زمان نشاکاری (15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15 خرداد) در کرت‌های اصلی و شش رقم برنج (هاشمی، سنگ جو، علی‌کاظمی، درفک، خزر و گوهر) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تأخیر در زمان نشاکاری، شمار پنجه بارور در بوته در سال اول و دوم به ترتیب تا 4/6 و 1/6 پنجه بارور و شاخص سطح برگ به‌طور معناداری تا 6/1 و 51/1 به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش و سرعت پنجه‌زنی تا 08/0 پنجه در روز کاهش یافت. نتایج نشان داد که رقم خزر در سال اول و دوم به ترتیب با 69/2 و 11/3 درجۀ سلسیوس، بیشترین تفاوت دمای پوشش گیاهی با محیط را داشت و دمای پوشش گیاهی کمتری نسبت به محیط داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که با تأخیر در زمان کاشت، عملکرد دانۀ بیشتر رقم‌های برنج به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. به نظر می‌رسد رقم خزر با حفظ شمار پنجۀ بارور در مترمربع و داشتن دمای پوشش گیاهی پایین‌تر نسبت به دیگر رقم‌های در زمان‌های نشاکاری مختلف، توانست پایداری (ثبات) عملکردی خود را در شرایط نامساعد محیطی همچون دمای میانگین بالا و دریافت کمتر دما و تابش تجمعی در طول دورۀ رشد به‌ویژه دورۀ پر شدن دانه حفظ کند.